Η μελαγχολία των γιορτών: μια μορφή εποχικής κατάθλιψης

Δεκέμβριος. Ο πιο λαμπερός, ο πιο γιορτινός, ο πιο ξεχωριστός μήνας του χρόνου. Είναι ο μήνας που οι πόλεις μεταμορφώνονται, στολίζονται και πλημμυρίζουν από φως με τα χιλιάδες λαμπιόνια που κοσμούν τους δρόμους. Μικροί και μεγάλοι είναι χαρούμενοι, αισιόδοξοι, ψωνίζουν, κάνουν βόλτες, γελούν, διασκεδάζουν, είναι μέσα στο «πνεύμα των γιορτών».

Και ενώ για πολλούς τα Χριστούγεννα αποτελούν περίοδο χαράς και ευφορίας, υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων  που ταυτίζουν τις γιορτές με ένα αρνητικό και δυσάρεστο συναίσθημα και βιώνουν μια περίοδο άγχους, είναι αυτή που ονομάζουμε «μελαγχολία των γιορτών». Γιατί όμως αρκετοί άνθρωποι δεν είναι χαρούμενοι την περίοδο των γιορτών; Γιατί μελαγχολούν; Γιατί πλημμυρίζονται από αρνητικά συναισθήματα;

Αξίζει να σημειωθεί ότι το φαινόμενο αυτό μπορεί να παρουσιαστεί σε όλους μας κάποια στιγμή, λόγω συγκεκριμένων συνθηκών της ζωής μας όπως π.χ. εξαιτίας ενός χωρισμού ή διαζυγίου, μιας απώλειας αγαπημένου προσώπου, κάποιου προβλήματος υγείας κλπ. Έτσι, η διάθεσή μας μπορεί να μην είναι  καλή, να μη χαιρόμαστε τις γιορτές και να νοιώθουμε μελαγχολικοί.

Όμως, υπάρχουν και άνθρωποι που σταθερά βιώνουν τη μελαγχολία των γιορτών. Είναι οι άνθρωποι, οι οποίοι δεν προσμένουν με ανυπομονησία τις ημέρες αυτές, δεν έχουν κανένα συναίσθημα χαράς και γιορτινής διάθεσης, δεν επιθυμούν να βιώσουν αυτό το εορταστικό κλίμα και τους προκαλείται έντονο άγχος.

Τι είναι η μελαγχολία των γιορτών και πώς εμφανίζεται;
Η μελαγχολία των γιορτών (holiday blues) είναι μια μορφή εποχικής κατάθλιψης, ή εποχικής δυσθυμίας, η οποία μπορεί να οφείλεται σε πολλούς διαφορετικούς αιτιολογικούς παράγοντες, όπως μοναξιά, δύσκολα παιδικά χρόνια, κάποιο παιδικό τραύμα, τσακωμοί ή εντάσεις στα οικογενειακά τραπέζια, που μπορεί να ανασύρουν στη μνήμη άσχημα βιώματα που έχουν χαραχθεί στη μνήμη και έχουν επενδυθεί με αρνητικά και δύσκολα συναισθήματα.

Η μελαγχολία των γιορτών χαρακτηρίζεται από τις παρακάτω ενδείξεις :

Συναίσθημα άγχους
Συναίσθημα θλίψης
Χαμηλή ή καθόλου διάθεση
Μειωμένη αυτοσυγκέντρωση
Ψυχοσωματικά συμπτώματα (όπως π.χ πονοκεφάλους)
Αίσθημα κόπωσης
Προβλήματα σχετικά με τον ύπνο (αϋπνία ή υπερυπνία)
Προβλήματα σχετικά με τη διάθεση της όρεξης (υπερφαγία ή ανορεξία)
Τι μπορείτε να κάνετε για να ξεπεράσετε τη μελαγχολία των γιορτών;
Θέστε εφικτούς και μικρούς στόχους. Αναλάβετε τόσες ευθύνες που να μη χρειάζεται να πιεστείτε για να τις πραγματοποιήσετε.
Βάλτε προτεραιότητες. Κάνετε μια καταγραφή όσων θέλετε να πραγματοποιήσετε και αφιερώστε τον ανάλογο χρόνο και την ενέργεια που αντιστοιχεί στην κάθε δραστηριότητα και μην κοπιάζετε αδίκως να τα κάνετε όλα τέλεια.
Ζήστε τις στιγμές. Μην έχετε μεγάλες προσδοκίες  για ένα φαντασμαγορικό γεγονός, απλά ζήστε τη στιγμή και να θυμάστε πως θα υπάρξουν και άλλες όμορφες στιγμές στο μέλλον.
Αφιερώστε χρόνο στον εαυτό σας. Κάνετε απλά καθημερινά πράγματα για τον εαυτό σας και τους δικούς σας, χωρίς να μπείτε σε τρελούς ρυθμούς λόγω των εορτών.
Κάνετε οικονομικό προγραμματισμό. Μην κάνετε υπερβολές και σπατάλες, οι οποίες μπορεί να σας αγχώσουν στο μέλλον. Κινηθείτε στα πλαίσια που μπορείτε και θυμηθείτε ότι τα δώρα δε χρειάζεται απαραίτητα να είναι  ακριβά για να έχουν αξία για τους αγαπημένους μας ανθρώπους.
Μια χρήσιμη συμβουλή για όλους μας: όση διάθεση και αν διαθέτει ο καθένας  μας τις ημέρες αυτές, είναι καλό αν θέλουμε να έρθουμε πιο κοντά στους αγαπημένους ανθρώπους μας, να προσπαθήσουμε να επικοινωνήσουμε ουσιαστικά μαζί τους.

«Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι στην περίπτωση που τα συμπτώματα συνεχίζονται μέσα στο χρόνο, καλό είναι να αναζητάται βοήθεια από ψυχολόγο, με τη βοήθεια του οποίου θα μπορέσει το άτομο να ξεπεράσει τα συμπτώματά του, να επαναπροσδιορίσει τους στόχους του και να αναπροσαρμόσει τη ζωή του».



Βάνα Παπακίτσου

Ψυχολόγος-Κοινωνιολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια Οικογενειακής Θεραπείας-Θεραπείας Ζεύγους

MSc Εγκληματολογίας, Υπ. Διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου