Άγιος Νικόλαος Κοζάνης

ΠΡΩΤΕΥΟΝ ΚΕΝΤΡΟ ΛΑΤΡΕΙΑΣ

Ο ναός του Αγίου Νικολάου είναι ο τρίτος σε αρχαιότητα ναός της Κοζάνης. Με το να χτιστεί όμως στο κέντρο της αναπτυσσόμενης τότε πόλης, καθιερώθηκε από την αρχή ως ο πρώτος και καθεδρικός ναός της πόλης και αργότερα και της εκκλησιαστικής επαρχίας Σερβίων και Κοζάνης. Και έτσι ο ναός αυτός έγινε ο επίσημος δημόσιος χώρος προσευχής και το πρωτεύον κέντρο λατρείας τών Κοζανιτών.

Στον ιερό αυτό χώρο η ευσέβεια των ανθρώπων θεωρεί παρούσα, ζωντανή και προστατευτική τη χάρη του πολιούχου τους «παππού», όπως με σεμνή οικειότητα αποκαλούν τον Άγιο Νικόλαο. Και είναι συγκινητικό το φαινόμενο που άνθρωποι κάθε τάξης και κάθε ηλικίας διέρχονται κάθε μέρα από το ναό για ένα κερί στη χάρη του προστάτη τους και για μια μικρή ή μεγάλη επικοινωνία με τον άγιό τους. Και ακόμα συγκινητικότερο είναι να βλέπει κανείς χαροκαμένους και πονεμένους και δυσπραγούντες και ανάμεσα σ' αυτούς - ο Θεός ξέρει - και αμαρτωλούς, γονυκλινείς μπροστά στην ασημοστόλιστη εικόνα του, να τον παρακαλούν για παρηγοριά, γι' ανακούφιση, για βοήθεια, για συγχώρεση.

Πρίν από το ναό του Αγίου Νικολάου υπήρχαν στην Κοζάνη οι ναοί του Αγίου Δημητρίου, όπου και μετόχι της Παναγίας της Ολυμπιώτισσας και του Αγίου Αθανασίου, στη θέση των οποίων αργότερα χτίστηκαν οι σημερινοί ομώνυμοι ναοί.


ΜΝΗΜΕΙΟ ΕΘΝΙΚΟ

Αλλά ο ναός του αγίου Νικολάου δεν είναι μονάχα το πρώτο κέντρο λατρείας της Κοζάνης, είναι και μνημείο2 με ιστορική και εθνική αξία μεγάλη.
Για αιώνες ο ναός αυτός υπήρξε ο πυρήνας του εθνικού βίου των Κοζανιτών και δέθηκε με όλα τα γεγονότα πού συνθέτουν τη νεότερη ιστορία της πόλης τους. Αναδείχθηκε σ' εργαστήρι εθνικό, μέσα στο όποιο πόθοι και όνειρα και ελπίδες συντηρούνταν και καλλιεργούνταν και γίνονταν δυνάμεις ακαταμάχητες στην υπηρεσία του μεγάλου σκοπού για την απαλλαγή του τόπου από την ασεβή των αλλοθρήσκων καταφρόνηση.

Από τότε που χτίστηκε και μέχρι σήμερα δεν πέρασε μια μέρα χωρίς να λειτουργηθεί, χωρίς κάτω από τις καμάρες του ν' ακουστεί φωνή παπά και ψάλτη. Ακόμα και σε μέρες σκληρής για την πόλη δοκιμασίας κάτω από τη στέγη του οι άνθρωποι βρήκαν προστασία και παρηγοριά και ανακούφιση.

Εκεί οι Κοζανίτες γιόρταζαν την Ανάσταση του Χριστού και συγχρόνως προσεύχονταν για την ανάσταση του Γένους.

Εκεί πανηγύρισαν τα ελευθέρια τους με τη συγκινητική δοξολογία της 12ης  Οκτωβρίου 1912 ενώπιον του αρχιστράτηγου διαδόχου Κωνσταντίνου, κατά την όποια ο μητροπολίτης Φώτιος Μανιάτης εξεφώνησε «λόγον κατάλληλον τῇ περιστάσει», ακοκαλώντας τήν Κοζάνη «καθαρόν καὶ ἀμιγή ἐλληνικόν τῆς Μακεδονίας παράδεισον».


Κάτω από τους σκοτεινούς και υποβλητικούς θόλους του ακούστηκαν φλογερά εθνικά κηρύγματα από φωτισμένους κληρικούς και χαρισματούχους δασκάλους του Γένους.
Ηθικά και πνευματικά αναστήματα μεγάλου μεγέθους, από το Μελέτιο τον Κατακάλου ως το Φώτιο, το μετέπειτα οικουμενικό πατριάρχη, κι ως το μητροπολίτη Διονύσιο κι από τον Ευγένιο Βούλγαρη ως τον Ιωάννη Παπασιώπη και τη λοιπή χορεία των ιεροκηρύκων και εθναποστόλων, λάμπρυναν τον αρχιερατικό θρόνο και τον άμβωνα του ναού κι άφησαν έντονα τα ίχνη της επωφελούς τους διέλευσης απ’ αυτόν.

Ανήκει ο ναός του Αγίου Νικολάου στην κατηγορία εκείνων των κτισμάτων που είτε ως ιστορικά μνημεία είτε ως αρχιτεκτονήματα αποτελούν για τους συγχρόνους ζωντανές υπομνήσεις των ιδανικών και των αγώνων των περασμένων γενεών, ανήκει στην κατηγορία εκείνων των στοιχείων της ορθόδοξης και της εθνικής μας κληρονομιάς που «μαρτυρούν και βεβαιώνουν την συνέχειαν και την ιστορίαν της φυλής μας».
Με προεδρικό διάταγμα της 27ης Όκτωβρίου / 6 Νοεμβρίου 1926 «Περί ανακηρύξεως ιστορικών και αρχαιολογικών μνημείων» ο ναός του Αγίου Νικολάου ανακηρύχτηκε «προέχον ιστορικόν και αρχαιολογικόν μνημείον διατηρητέον».

Εξάλλου, με βασιλικό διάταγμα της 9 Απριλίου 1953 ο Άγιος Νικόλαος αναγνωρίστηκε ως πολιούχος και προστάτης της Κοζάνης, η δε μνήμη του γιορτάζεται την 6η Δεκεμβρίου με όλη την επισημότητα και με πάνδημη τη συμμετοχή των Κοζανιτών.


agiosnikolaoskozanis


Δημοσιεύτηκε στις 6/12/12 6:09 π.μ.
kozanionline