Ένας τρανός κικλής χνύθκιν ουπάν απ’ του Σ΄νιάτσ΄κου, ίφιριν αλόυρα του Μπλάτσ΄, τήρσιν ζιρβά ’ν Πιπιλίστα, διξά τ’ Σέλτσα, είιδιν τουν τόπου πούταν παλιά η Παλιουκόζιαν΄ κι χίρσιν να κατιβαίν΄ κατά του Κουντσκό. Καβαλίκιψιν του Γρίβα άντικρα απ’ τ’ Σιάτ’στα, ίφιριν μια φούρλα ’ν Τσιρβένα μι τ’ς μπαλαμές κι τ’ς καρές κι τ’ Γιράνια μι τ’ αμπέλια μι τα μουσκόμαυρα κι γκλίστρισιν μαλακά κατά τ’ Μπάρα. Γύρσιν ζιρβά μέσ’ του μπουγάζ΄ απ’ βγάν΄ στα Καραγιάννια, κι τράβ’ξιν κατά τ’ Ντραβουντάντστα, ανέφκιν μέσα απ’ τ’ς λιφτουκαρές, τ’ς βαλανιές κι τ’ αρκουδουπούρναρα ως ψηλά στου Μπούρ’νου, κι αγάλια αγάλια χίρσιν να κατιβαίν΄ κατά τουν Τσιαρτσιαμπά, πιρνιούντας ουπάν απ’ του Βιλίστ’ μι τα πουλλά τα νιρά, μι τ’ς νιρόμυλ΄ κι τουν τρανό τουν πλάτανου, τ’ Ραντουμπίτστα μι τα τρανά τα γκισέμια μι τα βαρά τα κυπρά κι του Χτέν΄ μι τα πουλλά τα κουπάδια τα πρόβατα.
Έκουψιν δρόμουν μέσα απού ’ν Κάλλιαν΄ μι τ’ αρχαία κι του Σφίλτσ΄ μι τα μαντέμια να κατιβεί ως τ’ Λαριού. Ικεί ξιαπόστασιν ουλίγου ουπάν σ’ ένα παλιό ντ΄βάρ΄ απ’ του μαναστήρ΄ κι σ΄κώθκιν ξανά στουν αέρα.
Ήταν χ΄μώνας, κι απ’ του Καϊμάκτσαλάν έρχουνταν ένα σούριγμα κρύου απ’ τουν σιούκουσιν σαν παμπόρ΄ κατά τ’ς γκριμουρέοι στ’ς Γούλις. Απέρασιν ουπάν απ’ του μαναστήρ’ τ’ Αϊντών΄ απόδιναν τ’ς ζουρλοί μι τουν άλτσου, χάζιψιν τα Σέρβια απού πάν’ απ’ τα κάστρα κι κατέφκιν κατά του Βιλβιντό μι τ’ς μπαχτσέδις.
Χασουμέρσιν ουλίγου στου Μιτόχ΄ κι χίρσιν ν’ ανιβαίν΄ κατά του Καταφύγ΄. Απέρασιν τα ισκιουμένα τα β’νά πόχ’ν λουιούν του λουιού ζλάπια μέσα κι τράβ’ξιν κατά ’ν κουρφή απ’ του Φλάμπουρου πόχ΄ όλου τσακ’ζμέν΄ πέτρα.
Είχιν απιράσ΄ η ώρα.
΄Αντικρα είχιν του Ξηρουβούν΄ κι ουπίσου τ’ τουν Έλυμπου. Ου ήλιους είχιν χιρίσ΄ να χαμπηλών΄, η μέρα ήταν ανοιχτή κι φαίνουνταν όλα τριούρ΄. Έκατσιν κι τηρούσιν μακρά τ’ ΄Αγιου ΄Ορους μι τα πουλλά τα μαναστήρια, κουντίτιρα του Χουρτιάτ΄ πούχιν χαμπηλά τ’ Σαλουνίκ΄ μι τα παλιά τα καπνουμάγαζα κι τ’ς κινούργις τ’ς τράπιζις, ικείθι του Βέρμιου, κι μακρά σιαπάν φαίνουνταν ως κι του Σ΄νιάτσ΄κου απ’ όπ’ είχιν κινήσ΄ χαραϊάτ΄κα.
Κόντιβιν να πέσ΄ ου ήλιους πίσου ’π του Μπούρ’νου, κι αυτός τηρούσιν μια απ’ τ’ ιδώ μια απ’ τ’ ικεί. Δεν τάγλιπιν όπως ήταν άντα κίντσιν ιτότις. Παπχάτ’ απ’ τ’ Σκούλιαρ΄ όπ’ μάζουνιν ου κόσμους ρίγαν΄ κι καντηλίνα , ίγλιπιν όλου μπουλντόζις απ’ άνοιγαν τρύπις κι έφκιαναν δρόμ΄.
Χαμπηλά ου Αλιάκμουνας είχιν γέν΄ μια λίμν΄ τρανή. Τα β’να αλόυρα ήταν όλα σκαμμένα. Κόσμους πουλύς ανέβινιν κι κατέβινιν. Αμπρουστά τ’ η Κόζιαν΄ μπιάγκαβ΄ σαν του λύκου απ’ του παραμύθ΄, ξιμαλτζμέν΄ χουρίς σκιπές μι κιραμίδια, χουρίς δέντρα, όλου μπιτό. Κι παραπίσου στου Καραγάτσ΄, στουν Κόμανου κι στου Τζιουμά κατ΄ τρανά μπουριά έβγαναν μαύρουν κι άσπρουν καπνό.
Μαύριζιν ου τόπους απ’ τουν καπνό κι έπιφτιν η νύχτα. Χίρσιν κι να νταβανιάζ΄. Απόμνιν μαναχός τ’ ουπάν στ’ μπιστιρά σην κουρφή κι συλλουιούνταν. Κρύουνιν κι τσιτσιούργιασιν. Ικεί ουπάν δεν είχιν νε δέντρου να γραπατσουθεί νε τρύπα να ρουκουθεί. Τηρούσιν κι δεν ίγλιπιν καντίπουτας. Δεν ήξιριν αν έκαμιν καλά απόφυγιν απ’ του Σ΄νιάτσ΄κου ιτότι παλιά κι ύστιρα απ’ τ’ Σιάτ’στα κι ύστιρα απού ’ν Κόζιαν΄. Ιδώ, π’ βρέθ’κιν, μαναχός τ’ σην κουρφή, δεν τουν άριζιν.
Μάν΄ ικεί πούταν πρώτα τουν άριζιν;
Ένας Ιβραίους φίλους τ’ μιάφρας τουν είχιν πει, πέτρα απ’ γκουργκιλάει χουρτάρ΄ δεν τσακών΄. Αυτόν όμους απού μ’κρόν τουν άριζαν - σαν τουν πάππου τ’ κι του μπάκα τ’ - οι στούμπ΄ κι τα ζγκουρμπαλάκια κι τα γκουργκόλια κι τα γκουργκίλια π’ γκουργκυλούσαν. Κ’ έτσ΄ γκουργκίλτσιν κι αυτός κι βρέθκιν μακρά.
Τουν ξινόμ’σαν’;
Έφυγιν απού μαναχός τ’;
Δεν μπουρούσιν ν’ αδουκ’θεί. Κι δεν ίθιλιν κιόλαντς να τ’ αδουκιέτι.
Ίθιλιν ν’ αδουκιέτι μούγκι χρόνια παλιά, πράσινα β’να, κουπάδια, τριχούμινα νιρά, καραβάνια απού κυρατζήδις, τα Ζαγουρουχώρια, τουν κάμπου τ’ς Λάρ’σας, του Μόσκουβου, ’ν Ιβγένα, μπαχτσέδια, αμπέλια, καπνουχώραφα, του τραίνου απ’ πάεινιν σην Καλαμπάκα απ’ του Γριβινό, τ’ς Γάλλ΄ κι τ’ς Αμίκ΄ π’ τόκαμαν, τ’ς Τούρκ΄ πόφυγαν -κι δεν ήταν όλ΄ κακοί-, τ’ς θ’κοί μας πούρθαν -κι δεν ήταν όλ΄ καλοί-, καπνιργουστάσια, τράπιζις, τουν πόλιμου τουν τρανό, τουν άλλουν τουν θ’κό μας τουν πόλιμου τουν συναμιταξύ μας π’ τουν έκαμάμι για τ’ς άλλνους αντί να τηρήσουμι να φκιάσουμι τ’ μιρά μας, κι τσιουτσιούργιαζιν πάλι σαν νάχιν θιρμασιά.
Αδουκιούνταν ύστιρας τ’ς Αμιρικάν΄ μι τ’ς βουήθειις τ’ς κι τ’ς Ιγγλέζ΄ κι τ’ς Γάλλ΄ κι τ’ς Ουλλανδοί κι τ’ς Σουηδοί κι τ’ς Καναδοί που όλ΄ αντάμα ήθιλαν να μας σώσ’ν τάχατ’, αλλά στουν πάτου όλου τουν θ’κό τ’ς τουν τσιαρέ τηρούσαν, κι πώς άνοιγιν αυτός μαναχός τ’ σι όλνους του δρόμου να κουπιάσ’ν, αντί να τ’ς ξινουμίσ΄, κι στουν πάτου να μην έχ΄ αυτός κι οι θ’κοί τ’ πού να κάτσ’ν. Είχαν γέν΄ σαν ξέν΄ στουν τόπου τ’ς, μι ξένα χούια κι τιρτίπια, μι ξέν΄ ουμιλία κι νταμπέλις κι δεν όρ’ζαν, ιξόν απού καμόσις δαν’κές παράδις, κάντίπουτας άλλου. Ήθιλιν να γυρίσ΄ ουπίσου μα δεν ήξιριν πού να παέν΄ κι δεν γένουνταν κιόλαντ’ς.
Ήταν στα δυό. Νε ιδώ, νε ικεί.
Τα πιδιά τ’ μπάριμ’ να ζούσαν καλά… Μα κι αυτό δεν τούξιριν.
Ήταν κι μπαϊλντ’ζμένους. Ζάρουσιν. Σφάλτσαν τα μάτια τ’ μαναχά τα. Τουν φάνγκιν να τριουρνάει ου τόπους. Θουλά χίρσιν να γλέπ΄ απ’ σ΄κώνουνταν μαναχός τ’ στουν αέρα ανάσκιλα. Σα ν’ απιρνούσιν μέσα απού άμπουρουν. Κατά τ’ άστρα. Μούγκι αυτά ίγλιπιν.
Τουν φαίνουνταν, καθώς σ΄κώνουνταν, ν’ απιρνούν απού σ΄μά τ’ παρέις μι άργανα, είχαν ζουζμένα τα κουδούνια, μιαν ήταν Φώτα κι ρίχνουνταν, μιαν έκιγαν δαδιά κι ίλιγαν τ’ απουκράτ΄κα, ίλιγαν τα σούρβα, είχαν μάσκις απού τραϊά κι κασ΄μέριβαν, ήταν καβάλα σι άλαγα μι κόκκιανις βιλέντσις κι πχιαλούσαν απ’ του Τσιαρούσινου στ’ Ζάμπουρντα κι απ’ του Ζ’ντιάν΄ στ’ Λαριού. Μια τουν ζύγουναν, μια τουν άφ’ναν. Ένας πάππους μι μαύρου καλπάκ΄ κι κόκκιανου ζ’νάρ΄ έσκουζιν αφνούς πούταν τιντουμέν΄ καταής στου χουρτάρ΄ στου Κουρί κι στουν Αϊσαράντ΄ κι χλαπάκουναν μούγκι δίχους να ουμιλούν:
-Μην αστουχνάτι ρα τουν τόπου σας!..
-Σιούκουτι ουρθοί ρά!
-Τα σας πάρ΄ ου απόιρας άμα τ’ αστουχήστι!
–Μην τρώτι μούγκι!..
-Ουμήλατι ρα! -Τα σας αστουχήσ’ν ντιπ άμα δεν ουμιλάτι!
-Πέτι στα μ’κρά τι ξέρ’τι!..
-Ουμήλατι ρα! -Ουμήλατι!..
Κι ύστιρας σαν να χάνουνταν όλα… Σιγά σιγά ου τόπους άσπριζιν. Έπιφτιν ουπανουθό τ’ ένα χιόν΄ βαρύ. Δεν μπουρούσιν να σπαραχτεί. Του χιόν΄ σιγά σιγά τουν κουκούλουνιν...
Πιτάρ’σιν κάνα δυό φουρές τα πλατάρια τ’, μα του χιόν΄ δεν ξιακουλνούσιν... Κ’ ύστιρα απού καμόσ΄ ώρα τουν κουκούλουσιν ντιπ για ντιπ... Χάθ’κιν μέσ’ στου του χιόν΄.. Σ’ν ησυχία…Στου καντίπουτας…
Του καλουκαίρ΄, κάτ΄ πιδιά απ’του Καταφύγ΄ π’ ανέφκαν στου Φλάμπουρου, βρήκαν έναν κικλή κουτσαλουμένουν μι τα φτιρά τιντουμένα, π’ τουν έλειπαν τα μάτια...Αυτά μούγκι είχιν πάρ΄ μι φαίνιτι όντας τραβούσιν σιαπάν κατά τ’ άστρα ικείν΄ τ’ βραδά, για νάχ΄ να γλέπ΄ κι ν’ αδουκιέτι τι είιδιν στουν κόσμου πόζησιν τόσα χρόνια…
Κι ξύπνησα. Είχαν απιράσ΄ απού ιτότι π’ μας ίλιγιν ου Βασίλτς του παραμύθ΄ μι του μπάγκαβου του λύκου, ιβδουμήντα χρόνια…Κ’ ήμαν ιτότι μούγκι ιννιά…
(Γιάννης Βανίδης: Προσαρμοσμένο μέρος κειμένου μου που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΕΛΙΜΕΙΑΚΑ το 2002)
Η ζωγραφιά είναι του Δημητρίου (Μπήτια) Ι. Βανίδη: Τα Ντερβένια και η Μπάρα Σιατίστης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου